Türkiye ve Fransa Akdeniz’de çatışmanın eşiğinde

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Yle Haber Ajansı muhabiri ve Türkiye uzmanı gazeteci Tom Kankkonen’in 10.09.2020 tarihinde Yle haber ajansı haber sitesinde Türkiye hakkında yazmış olduğu makalenin tercümesi.

Fransa, Akdeniz’de gaz ve petrol arama konusunda Yunan-Türk anlaşmazlığına giderek daha fazla dahil oluyor. Fransa, Yunanistan’ı desteklemek için yola çıktı ve Türkiye’den gaz arama operasyonunu askıya almasını talep etti.

Türkiye ve Fransa bir söz düellosuna girdi ve Fransa, filosundan gemiler ve savaş uçakları Doğu Akdeniz’e gönderdi.

Türkiye ve Fransa cumhurbaşkanları son zamanlarda birbirlerini çeşitli vesilelerle eleştirdiler.

Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron , Türkiye’nin geniş bölgeleri yöneten Osmanlı İmparatorluğu’na özlem duyduğunu söyledi. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise Fransa’yı sömürgeci olmakla suçladı.

Perşembe günü (10.09.2020), Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Yunanistan Başbakanı Kyriakos Mitsotakis , AB Akdeniz ülkeleri toplantısı için Korsika’da bir araya gelecek. Yunanistan liderleri, Fransa ile bazı konularda anlaştıklarını ve Fransa’dan silah alacaklarını söyledi.

Bu muhtemelen Türkiye’yi daha fazla rahatsız edecek.

Fransa ve Türkiye birçok konuda karşı karşıya

Fransa, gaz ve petrol araması konusundaki anlaşmazlıkta Yunanistan’ı aktif olarak desteklemek için harekete geçti, ancak Türkiye ile Fransa arasındaki gerilimin arkasında başka anlaşmazlık da var. Bunlardan birisi Türkiye ve Fransa’nın Libya’da farklı grupları desteklemeleri.

Ocak 2020’de Türkiye resmen Libya’daki çatışmaya katıldı. Görünüşe göre , asi general Halife Hafter’in güçlerinin saldırısıyla sıkışan BM’nin yardımıyla kurulan Libya hükümetini kurtardı . Türkiye, Libya’ya silah temin etti ve danışmanlar gönderdi. Türkiye’nin Libya’ya Suriye’deki Türkiye’yi destekleyen gruplardan binlerce paralı asker taşıdığı da söyleniyor.

Fransa asi generali destekliyor

Birleşik Arap Emirlikleri ve Mısır, Türkiye tarafından kurtarılan Trablus rejiminin pratikte Müslüman Kardeşler’in eline geçtiğine inanıyor. Fransa, İslamcı gruplara karşı mücadelede istikrar sağlayabileceğine inandığı General Hafter’i destekliyor.

Fransa resmi olarak Libya’da tarafsız olmayı öneriyor, ancak en azından 2016’dan beri Asi General Halifa Hafter’i desteklediği biliniyor. Dış Politika Enstitüsü’nden kıdemli araştırmacı Toni Alaranta, Fransa’nın Hafter’i desteklemek için Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri ile de bir ittifak kurduğunu söylüyor .

Birleşik Arap Emirlikleri ve Mısır, aynı zamanda Fransız silahlarının en büyük alıcıları, Müslüman Kardeşler’in muhalifleridir. Erdoğan ve lideri olduğu Adalet ve Kalkınma Partisi, 2011 Arap Baharı ve sonrası da dahil olmak üzere bir kez daha Müslüman Kardeşler’in destekçisi olarak görüldü.

Türkiye, Fransa’nın planlarını alt üst etti

Görünüşe göre Fransa, Libya’da kendisine yakın bir hükümete sahip olmak istiyordu, ancak Türkiye’nin müdahalesi planları fena halde alt üst etti.

Türkiye ayrıca 2019 sonbaharında Libya hükümeti ile tartışma çıkaracak bir anlaşmaya girdi.  Bu anlaşma Akdeniz’deki ülkelerin Münhasır Ekonomik Bölge sınırlarını özellikle de Yunanistan çıkarlarını ihlal ettiği şeklinde yorumlandı.

Türkiye uzmanı Fransız Didier Billion’a göre, Fransa’nın Libya’daki başarısızlığı Türkiye’ye sert bir tavır almasının sonuçlarından biri.

Billion, Fransa ile Türkiye arasında başka anlaşmazlıklar olduğuna da işaret etti. Libya-Yunanistan ihtilafının yanı sıra çözülmemiş Kıbrıs sorunu ve Suriye’deki durum.

Yakın zamanda yayınlanan bir makalede Bilion , iki ülke arasındaki ilişkilerin, Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyindeki Kürt güçlerine saldırdığı 2019 sonbaharından sonra kötüleştiğini hatırlıyor. Batı için Kürtler, aşırılık yanlısı IŞİD’e karşı önemli bir müttefik oldu.

Türkiye ve Erdoğan’a göre, Kürt savaşçılar terörist ve Türkiye’ye karşı savaşan Kürdistan İşçi Partisi’nin (PKK) bir parçası.

Başkanlar arasında söz düellosu

2019 sonbaharında Economist ile yaptığı röportajda Başkan Macron, NATO’nun Beyin Ölümüne yakın olduğuna dair bir değerlendirme sundu .

Bu iç karartıcı değerlendirmenin nedeni, bir NATO ülkesi olan Türkiye’nin, Suriye’deki Kürtlere herhangi bir koordinasyon olmaksızın saldırdığında diğer NATO müttefiklerinin tepki vermemesiydi. Bu değerlendirme üzerine Erdoğan, Fransa cumhurbaşkanına NATO’nun beyin ölümünün gerçekleşip gerçekleşmediğini sordu.

Görünüşe göre liderler arasındaki ilişki önceden de pek sıcak değildi. Macron, 2017 gibi erken bir tarihte bir Fransız gazetesine verdiği röportajda dünya siyasetinin pek de eğlenceli olmadığını çünkü örneğin Cumhurbaşkanı Erdoğan ile düzenli olarak görüşmesi gerektiğini belirtti.

Türkiye uzmanı Didier Billion’a göre Türkiye, uzun zamandır Fransız siyasetçiler için yararlı bir düşman. Türkiye hakkında düşmanca açıklamalarla özellikle sağ seçmenlerden destek toplamaya çalışan eski Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy’yi buna örnek olarak gösteriyor .

Yararlı bir çatışma

Dış Politika Enstitüsü’nde kıdemli araştırmacı olan Toni Alaranta, mevcut çatışmanın Erdoğan için de faydalı olduğunu söylüyor.

Evet, bu durum bir süre daha bu şekilde devam edecek. Bu anlaşmada gözle görülür bir ilerleme yok ama Erdoğan’ın popülaritesini devam ettirmedeki argümanlarından biri gibi görünüyor. Bunu sürdürmek için de iç siyasete yönelik nedenleri olabilir.

Türkiye ile Yunanistan arasındaki anlaşmazlık, eylül sonunda yapılacak AB zirvesine konu olacak. Yunanistan, gaz arama ve sindirme çalışmalarını durdurmadığı takdirde Türkiye’ye yaptırım uygulanacağını umuyor.

Türkiye müzakereye hazır olduğunu söylüyor. Yunanistan da diyalog istediğini söylüyor, ancak Türkiye’nin baskı kurduğu bir durumda masaya oturmak istemiyor.

Yunanistan adalara yönelik toprak iddialarından korkuyor

Yunan temsilciler, kıta sahanlığı sorunlarının yanı sıra,  Yunan adaları konusunu da Türkiye’nin masaya getireceğinden şüphe ettiklerini söylediler.

Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye’nin batısındaki tüm Ege adalarının Yunanistan’a ait olmasının çok mantıksız olduğu kanısında ve bununla ilişkili olarak 12 ada konusunu gündeme getiriyor.

Toni Alaranta’ya göre AB içinde görüş ayrılıkları var. Fransa, Kıbrıs ve Yunanistan Türkiye’ye karşı sert bir tutum içeren blok oluşturuyor.

Bunun AB’yi parçaladığını varsayıyorum. AB ülkelerinin çoğu, Türkiye ile olan köprülerin tamamen yakılmaması ve bunun da dinlenmesi gerektiğine inanıyor. Şüphesiz Türkiye burada kışkırtıcıdır, ancak Yunanistan’ın taleplerinden bazıları, örneğin küçük bir adadaki kıta sahanlığının ne kadar büyük olması gerektiği konusundaki tutumu da bunda etkilidir.

Fransa katı, Almanya uzlaştırıcı

Fransa Türkiye’ye yaptırımlardan bahsederken, Almanya, Yunan-Türk anlaşmazlığını uzlaştırmaya çalıştı.

Türkiye için düşünülen talihsiz yaptırımlar, AB’nin yakında Beyaz Rusya’daki krize ve Rus muhalif siyasetçi Alexei Navalny’nin zehirlenmesine nasıl tepki vereceğine odaklanmasının gölgesinde kalabilir.

Ancak Akdeniz’de gergin durum devam ediyor ve askeri unsurların hem denizde hem de havada hareket etmesiyle çarpışma ve tehlikeli yanlış anlamalar riski ortadadır.