Hayatta en önemli değer sağlık ve vakit. Kaybettiğimizde tekrar yerine koyamadığımız değerler bunlar. Dolayısıyla hem sağlığımızı hem de vaktimizi iyi değerlendirmeli ve kıymetini bilmeliyiz.
Finlandiya sağlık sisteminden kısaca bahsedelim öncelikle. Finlandiya’da hemşireler (sairanhoitaja) Türkiye’deki hemşirelerden daha geniş yetkiye sahiptir. Neredeyse aile hekimi gibidirler. Sağlık sorununuz olduğunda ilk başvurmanız gereken kişi yaşadığınız bölgedeki sağlık merkezi ve oradaki hemşirenizdir.
Hemşire size rahatsızlığınızla ilgili bir muayene yapar. Eğer kendi tavsiyeleriyle halledilecek bir rahatsızlıksa size reçete de yazabilir.
Rahatsızlığınız bu reçete ile düzelmezse tekrar hemşirenize başvurmanız gerekir bundan sonra hemşire size bir doktor randevusu ayarlar. Bu aşamada görüşeceğiniz doktor pratisyen hekimdir. Pratisyen hekim de rahatsızlığınızla ilgili ikinci bir tedavi yöntemi uygular.
Eğer pratisyen hekimin de tedavisi olumlu sonuçlanmazsa o zaman durumunuz daha derinlemesine tetkik edilmesi için uzman doktora sevk edilir.
Görüldüğü üzere 3 aşamalı bir tedavi süreci uygulanmaktadır. Bu aşamaları takip etmek zorunludur.
Burada bahsettiğimiz rahatsızlığınız tabii ki acil olmayan bir rahatsızlıktır. Acil durumlarda hastanelerin acil servislerini kullanmanız gerekmektedir.
Finlandiya sağlık sistemi, ülkede ikamet eden herkesin hakkı olan kamu sağlık hizmetlerine dayanmaktadır. Finlandiya anayasasına göre, kamu yetkilileri herkese yeterli sosyal, sağlık ve tıbbi hizmetleri garanti eder.
Finlandiya’da her nereden sağlık hizmeti alırsanız alın size bir fatura kesilir. Örnek olarak evde acil bir kaza durumunda ambulans çağırdınız. Ambulans hizmetinin faturası da size gönderilir.
Eğer Finlandiya’da oturma hakkına sahipseniz Finlandiya devleti tarafından sağlanan kamu sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkınız var demektir. Yararlandığınız hizmetlerin bedelini Finlandiya vatandaşı gibi ödersiniz demektir. Fakat Finlandiya sağlık sigortası kapsamında olduğunuzdan ödediğiniz bu bedeli geri alabilirsiniz.
Bu genel bilgilerden sonra yine örneklendirerek anlatmak istiyorum. Hemşireniz ya da doktorunuz size bir reçete yazdığında eczaneye gidip ilaçlarınızı ödeme yaparak alabilirsiniz. Eğer çok yüksek sağlık harcamaları yapacağınızı tahmin ediyorsanız öncesinde Kela’ya gidip taahhüt (maksusitoumus) başvurusu yapabilirsiniz. Eğer temel geçim desteği (perustoimentulotuki) alıyorsanız maksusitoumus otomatik olarak tanımlanır.
Maksusitoumus kararı verilirse eczaneye ödeme yapmadan da ilaçlarınızı alabilirsiniz.
Eczaneler maksusitoumustan elektronik olarak haberdar edilir. Taahhüt, kararın ertesi günü eczanelere bildirilir.
İstediğiniz eczaneden alışveriş yapabilirsiniz. Eczanenin taahhüt bilgilerinizi alabilmesi için Kela kartınızı veya kimliğinizin diğer güvenilir kanıtlarını eczaneye göstermelisiniz.
Eczacınıza taahhüt bilgilerinizi kontrol etme izni vermezseniz, ilaçları kendiniz ödersiniz.
Ödeme yaptığınız durumlarda Kela’dan ilaç paranızı geri almanız mümkündür. Bunun için reçetenizle birlikte eczanenin size verdiği satış fişinin fotokopisini, üzerine sosyal güvenlik numaranızı yazarak Kela’ya postalamanız ya da Kela ofislerinde bulunan posta kutularına bırakmanız gerekmektedir ya da temel geçim desteği başvurunuza ek olarak ilave edebilirsiniz. Kişisel internet hesabınız üzerinden dijital ortama aktardığını belgeleri göndermek mümkündür.
Genelde sağlık hizmetlerinin her aşamasında Kela kartını kullandığımız için biz Kela’nın bu işlemleri otomatik olarak geri ödeyeceği fikrine kapılıyoruz. Fakat Kela, başvurusu ve açıklaması yapılmamış harcamaları otomatik olarak ödememektedir.
Temel gelir desteği kararından daha kısa bir süre için geçerli olmak üzere, bir kere satın alınması şeklinde ya da özellikli ilaç veya ilaç grubu için Kela bu taahhüdü sınırlayabilir.
Kela sağlık harcamalarınızın ödemesini fatura bazında doğrudan size ya da ilgili sağlık kuruluşuna yapmaz. Yaptığınız harcamayı temel geçim desteği hesaplamasında gider olarak dikkate alır. Gelirlerinizin giderlerinizi karşılamadığı durumda temel geçim desteği olarak size aradaki farkı öder.
Özel sağlık hizmeti aldığınız durumlarda Kela bu hizmeti almak konusunu irdeler. Sizin bu hizmeti almanız gerekli miydi? Neden kamu kuruluşu değil de özel kuruluş? Bu sorulara geçerli sebepler olmazsa Kela ödeme yapmak istemeyebilir. Bu sebeple Finlandiya’da sağlık harcaması yapmadan önce bağlı bulunduğunuz sağlık biriminin görüşünü almayı ihmal etmemenizi tavsiye ederim.
Aykut Büyük (Mali Müşavir, Mali Danışman)
