ABD İran Denkleminde Finlandiya

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Amerika Birleşik Devletleri ile İran İslam Cumhuriyeti arasında çıkma ihtimali yüksek bir savaş, Finlandiyayı nasıl etkiler, sonuçları kısa ve uzun vadede nasıl olur?

Finlandiya’nın ABD ile olduğu gibi İran ile arasında uzun yıllara dayanan bir diplomatik ve ticari ilişki söz konusudur. Finlandiya tüm dünya devletleriyle olan ilişkilerinde nötr olmayı tercih ettiğinden dolayı ABD-İran ilişkilerinde her hangi bir tarafı açıkça tutması mümkün değildir.

Ancak Fin hükümeti her zaman Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği kararlarına uymayı tercih eder. İran’ın nükleer silah elde etme çalışmaları sonucu 2016 yılında BM ve AB tarafından İran’a karşı ambargo kararları aldığını ve Finlandiya’nın da alınan bu kararları aynen uyguladığını biliyoruz.

Finlandiya ile İran arasındaki ticaret 2016’dan sonra hızla düşüşe geçti. 2018 yılında 140 milyon euro civarında olan ticaret 2019 yılında alınan ambargo kararları sonrasında %70 civarında düştü. İran Dışişleri Bakanı Zarifi, Finlandiya’nın AB Dönem Başkanlığı sırasında acil ve kısa bir ziyaret gerçekleştirdi. Bu ziyarette AB, Finlandiya ve İran arasındaki siyasi ve ticari ilişkilerin devam etmesi konusu belirgin bir şekilde görüşülmediği gibi, görüşmelerde her hangi yeni bir anlaşmaya da varılamadı ve İran’a yapılacak olan ihracatın sadece insanı yardım malzemeleriyle sınırlı kalmasına karar verildi.

Ambargo öncesi Finlandiya’nın petrol ve doğal gaz firması Neste,  İran’dan gaz  ve petrol satın alıyordu. Finlandiya ise İran’a enerji, ormancılık ve madencilik alanlarında uzman desteği sunuyor, teknoloji, tarım ve sulama alanlarında faaliyet gösteren girişimci Fin firmaları İran ile yakından ilgileniyorlardı. Ve İran da Ortadoğu ülkeleri arasındaki çok cazip bir ihracat hedefi olarak en parlak dönemini yaşıyordu.

En son yaşanan Kasım Süleymani saldırısından sonra zaten zorda olan Finlandiya İran ticari ilişkilerinin durma noktasına geleceğini tahmin etmek zor olmasa gerek. Ve bu ilişkilerin de uzun vadede böyle devam etmesi söz  konusu gibi görünüyor.

Öyle anlaşılıyor ki Finlandiya sadece İran ile değil başta Irak olmak üzere tüm Ortadoğu’daki çıkarlarını bir süreliğine dondurmak zorunda kalacak.

İran Elçiliği , İran’a gidecek olan Finli bayanların vize başvuruları sırasında başörtüsü takılı resimler ile müracaat etmelerini istiyordu, ve kanun gereği İran’da da başörtülü dolaşmalarını şart koşuyordu. Buna karşılık Fin makamları da İranlı bayanlardan başı açık resimler istiyor, zira Çadur adı verilen örtünün altında kim olduğunu göremiyoruz nedenini öne sürüyorlardı. Mevcut durumda karşılıklı yumuşamaların olduğunu biliyorum.

Finlandiya ile ABD arasında hemen hemen her alanda yaklaşık dört milyar dolarlık bir ticaret hacmi söz konusu ve bu ticaret büyüyerek devam ediyor.

Peki ,İran ABD ile  savaşmak ister mi ? Hiç zannetmiyorum , belki karşılıklı  restleşme ve küçük çapta olaylar olabilir ama, direk savaşabilirler tezinin hiç bir zaman birinci seçenek olacağını tahmin etmiyorum.

İran bugün ABD askeri güçlerinin bulunduğu bölgeleri terörist  bölge olarak ilan etti. Türkiye’de ABD üslerinin bulunması Türkiye’nin artık İran İçin bir hedef noktası olması anlamına geliyor. Dua edelim öyle bir şey olmasın.

Abdullah Dalkılıç (Gazeteci)  [email protected]