Finlandiya seçim sistemi; devasa mitingler, gürültüler yok

2

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Eğitim sistemi dünyanın en iyisi kabul edilen Finlandiya’nın seçim sistemi nasıl? Resmi kaynaklardan derlediğim bilgileri, gözlemlerimi dahil ederek sizlerle paylaşmak istiyorum.

Parlamentoda 200 milletvekili görev yapıyor. Seçimler 4 yılda bir, eğer Paskalya gününe denk gelmezse nisan ayının üçüncü pazar günü yapılıyor. Erken seçim ihtimali pek olmadığı için insanlar seçimlerin 4 yılda bir tam zamanında yapılacağından emin şekilde hayatlarına devam ediyor. Seçim takvimi başladığında ise günlük alışkanlıklarının dışına çıkmalarını gerektirecek herhangi bir hareketlilik yaşanmıyor.

Dev mitingler, gürültüler yok

Türkiye’den alışık olduğumuz mitingler, şehirleri donatan parti bayrakları, bangır bangır bağıran seçim şarkıları, gürültü, kirlilik, kavgalar yok. Partiler, seçim kampanyaları boyunca insanları rahatsız etmeden sessiz kampanya yürütüyor. Partiler ve adaylar seçim kampanyalarını televizyon, radyo, gazeteler, sosyal medya ve marketlerde yürütüyor. Nadiren küçük kalabalıklara seslenildiği oluyor.

Seçimlere kısa süre kala parti liderleri üç kez televizyonda oturuma katılıp performans sergiliyor, projeleri ile halkı ikna etmeye çalışıyorlar. Tartışmalar olmasına karşın yeterince medeni konuşmalar yapılıyor.

Parti başkanları sonuçları birlikte izliyor

Bu seviye seçim sonuçları açıklanmaya başlandığında da korunuyor. Seçim sonuçları aynı gün saat 23-24’e kadar açıklanıyor. Parti başkanları aynı salonda kameraların önünde seçim sonuçlarını izliyor. Gazeteciler gelen sonuçlar hakkında sırayla liderlerden yorum alıyor. Yani seçim gecesi ortadan kaybolan ‘adam kazandı’ diye mesaj atan değişik siyasetçileri görmek imkansız.

Direk adaya oy vermek

18 yaşını dolduran tüm Finlandiya vatandaşları seçimlerde oy kullanabiliyor. Milletvekili adaylığına gelince burada çok ilginç ayrıntılar var. Bir partiden milletvekili adayı olabilmek için partinin ya da sivil toplum kuruluşunun aday göstermesi gerekiyor. Ve ilginç olan insanların partiye ayrı milletvekili adayına ayrı oy verebilmesi. Finlandiya seçim sistemi (cumhurbaşkanlığı seçimi hariç), hem bir kişiye hem de bir partiye oy vermek için bir numaranın kullanıldığı kişisel ve parti seçimlerinin bir kombinasyonudur. Yani şöyle; Her adayın, oy pusulasında işaretlediği kendi numarası bulunuyor. İnsanlar gidip istedikleri adaya doğrudan oy verebiliyor. O oy, aynı zamanda adayın partisinin hanesine yazılıyor. Ama önemli olan insanların direk isim olarak milletvekilini seçebilmesi.

Erken oy imkanı

Oy verme işlemi 09:00 ile 20:00 arasında yapılıyor. Ancak Fin seçim sisteminde ilginç bir uygulama var. Bu aynı zamanda insanlara çok büyük kolaylık sunuyor. ‘Erken oy’ denilen bu sistemde oylama bir hafta önce başlıyor. İnsanlar, okullarda ya da AVM’lerde kurulan sandıklara gidip seçim gününün yoğunluğunu beklemeden oylarını kullanabiliyor. Bu özellikle tatile gidecek, seyahate çıkacak olanlar için önem taşıyor. Bunun yanı sıra posta yolu ile oy kullanmak da mümkün. Erken oylar muhafaza altına alınıp seçim günü sayılıyor ve seçimin bittiği saatte yani 20:00’de açıklanıyor.

Seçim barajı yok

Ülke 13 seçim bölgesine ayrılmış durumda ve seçimlerin yürütülmesinden Adalet Bakanlığı sorumlu. Ülkede 24 siyasi parti var. Baraj olmadığı için yeterince oy olan aday ya da parti bir veya iki milletvekili ile de olsa mecliste temsil hakkı kazanıyor. Ancak bir parti arka arkaya iki parlamento seçimlerinde tek bir milletvekili sandalyesi alamadığı zaman sicildeki yerini kaybediyor.

Orantılı seçim yöntemi

Orantılı seçim yöntemine göre, bir parti oyların yaklaşık yüzde 20’sini alıyorsa, mecliste de yaklaşık yüzde 20 sandalye kazanıyor. Milletvekili dağılımı bu hesaplamaya göre yapılıyor.

Kadınlara oy hakkı 117 yıl önce

Fin seçim sisteminin birçok özelliği var ancak son olarak kadınlara oy hakkı verilmesinden bahsedip bitirmek istiyorum. Kadınlar oy kullanma hakkına tam 117 yıl önce, 1906 yılında (Türkiye’de 1934 yılında) kavuştu. Sonrasında kadın milletvekilleri bakan oldu. Günümüzde ise siyasi partilerin büyük çoğunluğunun başkanı kadın. Meclise giren partilerin neredeyse tamamına yakınının lideri kadın.

Fotoğraf: HaberFin

Adem Elitok Gazeteci, Yazar